Kayaç:Yer kabuğunun ana maddesi olan minerallerden oluşan sert cisimlere denir.
İç Püskürük:Magmanın yer yüzüne çıkmadan soğuyup katılaşmasıyla oluşur.
+Yavaş soğudukları içindaha sert yapıda ve eleman boyutarı büyüktür.
==>Granit,Siyenid,Diyorit,Gabro
Dış Püskürük:Magmanın yeryüzüne çıkması ve soğuyup ince kristal ve camsı şekil oluşturması.
==>Bazalt,Obsidyen,Sünger Taşı,Andezit
TORTUL KAYAÇLAR NASIL OLUŞUR?
Dış kuvvetlerin aşındırma yapıp malzemeyi taşıması sonucu,yeryüzünün çukur yerlerine biriktirmesi ve malzenin taşlaşması sonucu oluşur.
FİZİKSEL (Mekanik,Kırıntılı Kayaçlar)
Dış kuvvetlerin aşındırdığı maddelerin yeryüzünün çukur yerlerine birikip taşlaşmasıyla oluşur.
==>Kum,Kil,Çakıl
KİMYASAL TORTUL KAYAÇLAR
Suda eriyik halde bulunan minerallerin çökemesiyle oluşan kayaçlardır.
==>Kalker,Jips,Kaya Tuzu
ORGANİK TORTUL KAYAÇLAR
Bitki-Hayvan kalıntılarının sıcaklık ve basınç altında taşlaşmasıyla oluşan kayaçlardır.
==>Kömür türleri,mercan kayalar,tebeşir
BAŞKALAŞIM KAYAÇLAR(Metaformik)
Tortul yada volkanik kayaçların yüksek sıcaklık ve basınç şartlarında bir başka kayaya dönüşmesine denir.
==>Kalker===Mermere,Granit===Gnaysa,Kum Taşı===Kuvarsite ,Kömür Taşı===Elmasa dönüşür
Tortul kayaçlar bünyelerinde fosil barındırırlar.
LEVHA TEKTONİĞİ
- Yerin iç yapısı 3 ayrı katamandan oluşur.
- Bunlar Litosfer+Monta+Çekirdek
- Litosfer okyonuslarda ince,karalarda kalındır.
- Litosferin altında manto yer alır.Manto demir,magnezyum,oksijenden oluşur.
- Mantonun en hareketli kısmıı üst mantodur.
- Mantonun altında yer alan çekirdek %85 demirden oluşur.
- Yerin derinliklerine inildikçe sıcaklık artar. 33 metrede 1C artar.Buna Jeotermik Gradyan denir.
- Yerin derinliklerdeki sıcaklık ve basınca bağlı olarak manto,litosfere doğru konveksiyonel akımlar geliştirir ve litosfere baskı uygulayarak litosferin çeşitli boyutlarda parçalara ayrılmasına neden olur.Bu parçaların her birisine Levha denir.
Levhaları inceleyen bilim dalına Levha Tektoniği adı verilir.Alfred Wegener tarafından bulunmuştur.
YAKLAŞAN LEVHALAR
- İki okyonusal levha karşılaştığında yoğunluğu fazla olan levha düğerinin altına dalar.Dalma+Batma Zonu oluşur.Bu olayın görüldüğü yerlerde okyonusal çukurlar oluşur.Örneğin.Mariana Çukuru 11022 Metre
- 2 Kıtasal levha karşılaştığında çarpışarak Sıkışır ve yükselir.Sonuçta dağ oluşur.Örneğin: Himayalar
UZAKLAŞAN LEVHALAR
- 2 Tane kıtasal levha birbirinden ayrıldığında deniz oluşumu gerçekleşir.Örneğin Kızıldeniz
- 2 tane okyonusal levha birbirindne ayrıldığında mağma okyonus yüzeyine çıkarak soğur ve katılaşır.Sonunda okyanus ortası sırtler ve Volkanik adalar oluşur.Örneğin Japonya
YANAL LEVHALAR
2 levha birbirini sıyırarak yer değiştirmesi sırasında sürtünme nedeniyle direnç gösterilir.Artan gerilim, deprem aracılığıyla çözülür.Bu olaya sonucunda Fay Hatları Oluşur.Örneğin:ABD San Andreas
LEVHA SINIRLARINDA MEYDANA GELEN OLAYALAR.
- Yeni Okyanuslar,denziler,volkanik dağlar,depremler,volkanik adalar,tsunami,faylar,sıcak su kaynakları,okyanus ortası sırtlar.
DEPREMLER
Tektonik,Volkanik,Çökme Depremler.
- En fazla Pasifik Ateş Çemberi bölgesinde %80 oranında Tektonik depremler görülür.
- 2.Deprem Kuşağı ise Akdeniz,Himayala deprem kuşağıdır.(Hazar denizi ve çevresiTürkiye,İran,Yunanistan,İtalya,Himayala)
- İskandinav ülkeleri,Brezilyanın Doğusu,Avusturalya,Sibirya,Kanada depremlerin az görüldüğü yerlerdir.
DEPREM KUŞAKLARI
- Avrasya levhası
- Afrika levhası
- Arap Levhası
- Kuzey Amerika Levhası
- Güney Amerika Levhası
- Hindistan Levhası
- Antarktika LevhasI
- Avustralya Levhası
- Pasifik Levhası
- Nazaka( Naska) Levhası
- Filipin Levhası
- Kokos levhası
- Karayip Levhası
- Skotya Levhası
SU KAYNAKLARI
- Dünyanın %71 sularla kaplıdır.Bu suyun %97'si tuzlu %3 kısmı tatlıdır.
- Ülkemizde suyun %72'si tarımda,%16'sı içme ve kullanımda,%12'si sanayide kullanılır.
- Ülkemizde 90-120 litre olan kişi başına su tükütemi,Batı avrupada 600-650,Afrikada 2-3 litredir.
SU KAYNAKLARI(Deniz ve okyanuslar)
- Kıtalar arasındaki büyük çukurların suyla dolması sonucu geniş ve derin su kütlelerine okyanus denir.
- Okyanus ve karaların iç kısımlarına sokulmuş olan su kütlelerine deniz denir.
GÖLLER(%87)
- Çeşitli nedenlerle kara üzerinde oluşmuş çukurlara su birikmesine göl denir.
- İklim,Jeolojik yapı,yer şekillerine bağlı olarak değişkenlik gösteren göller vardır.
- Göl suları Tatlı,tuzlu,sodalı,acı olabilir.Bunun nedeni:Yerin yapısı,büyüklüğü,derinliği,gideğenin olmaması.
- Göller 2 ye ayrılır.Doğal/ yapay,olmak üzere.Doğal Göllerde 5 ayrılır kendi aralarında.
DOĞAL GÖLLER
- TEKTONİK:Bu göller, yer kabuğu hareketi sonucunda oluşangramel sahalarının sularla dolması ile meydana gelir.(NYssa,Tanganika,Victorya,Baykal)
- VOLKANİK:Volkanik patlamalarla oluşmuş,Kalker,maar,kalderaların suyla dolması sonucu oluşan göllerdir.(Japonya,İtalya,Endonezya,Türkiye)
- KARSTİK:Kalker,Jips,Kaya Tuzu gibi eriyebilen kayaçların olduğu alanlarda oluşan dolin ve obrukların suyla dolması sonucu oluşan göllerdir.
- (Prespa,Ohri,İskodra)
- BUZUL:Buzulların aşınması sonucu oluşan çanakların suyla dolması sonucu oluşur.(Kanada,Norveç,Finlandiya,Danimarka)
- SET:
- DOĞAL:Uzunca bir çukurluğun önünün herhangi bir kütle ile kapanması sonucu geride kalan çukurun suyla dolmasıyla oluşur.
- ALİVYAL:Akarsuların taşıdığı alivyalların vadi boyunda aralarda ve deniz kıyılarında sertleşmesi sonucu oluşur.
- HEYELAN:Heyelanla gelen kütlelerin akarsu vadilerinin önünü kapatması sonucu oluşan göller.
- KIYI SET:Koyların önünü kıyı setleriyle kapatması sonucu oluşan göllerdir.
- VOLKANİK:Volkandan çıkan lavların,uzun bir çukurluğun önünü kapatması sonucu oluşur.
- MOREN:En fazla kuzeybatı Avrupada görülür.Buzul aşındırmasıyla ortaya çıkan morenlerin buzulların erime sınırlarına kadar ulaşarak buzul vadinin önünü tıkamasıyla oluşur.
kardeşim çok saol ellerine sağlık süper olmuş bütün bilgiler kısa ve açıklayıcı tekrar saol
YanıtlaSilsağolasın kardeşim sayende coğrafyadan yüksek alacağım
YanıtlaSilsen hangi okulda okuyorsun
Silharikasın valla harikasın çok işime yaradı teşekkürler
YanıtlaSilAllah razı olsun ne diyeyim..
YanıtlaSilkardeşim allah razı olsun çok sağol çok yardımcı oldu
YanıtlaSilAllah Razı olsun.Çok işime yaradı.
YanıtlaSilSayın admin bey göl kısmında küçük bir hata yapmışsınız göller ikiye değil üçe ayrılır doğal yapay ve karma yapılı göller diye teşekkürrler kolay gelsin...
YanıtlaSilçok kısa olmuş bence ama eline sağlık
YanıtlaSilçok güzel :D :D
YanıtlaSilsüper olmuşşş :)
YanıtlaSilGercekten cok işime yarayacak cok saolun
YanıtlaSilAllah razı olsun kardeşim
YanıtlaSilsana puanım 10 ganka :D haha
YanıtlaSilYarın ilk ders sınavdı ne bok yıcegımı hiç bılmıyodum çok saol ya.
YanıtlaSiladamsın sabahtan beri bunu arıyom
YanıtlaSilallah razı olsun kardeşim
YanıtlaSilBiz sayısal bir kesim olarak kitapta mavi yerleri işlemiyoruz. Burada bizi ilgilendirmeyen bölümler var beğenmedim
YanıtlaSilbiz de sayısalız ayrıca fen liseliyiz ama sayısalız diye coğrafyayı es mi geçelim???????
Sil